W hafcie kaszubskim występuje siedem kolorów: trzy niebieskie - od jasnego błękitu do ciemnego szafiru, żółty, czerwony, zielony i czarny. Liczne jego motywy: dzwonki, niezapominajki, lilie, goździki, margeretki, róże, chabry, bratki, koniczynki zostały zaczerpnięte z rodzimej przyrody. Inne przywędrowały z dalekich krajów; stosowane przez zakonnice w haftach kościelnych, zawędrowały z czasem pod strzechy.Są to owoce granatu, palmety, tulipany, liść akantu, przekształcony też w liść dębu lub rodzimy oset. Żuczek i pszczółka trafiły ponoć na kaszubskie serwety z wierzeń ludu sięgających czasów pogańskich. W wielu kompozycjach elementem wiodącym jest "Drzewo życia", którego gałęzie nie mają prawa się krzyżować, nakładać i przeplatać, bo życie człowieka powinno być proste i przejrzyste.

Najstarszą szkołą kaszubskiego haftu jest żukowska, która dała początek pozostałym: wdzydzkiej, puckiej, wejherowskiej. Chociaż w kompozycji wzorów i technice haftowania są różnice, wszystkie szkoły haftu kaszubskiego łączy 7 podstawowych kolorów i wiele wspólnych matywów, a tulipan i lilie są elementów w zdobnictwie Kaszub stosowanymi również w innych dziedzinach, takich jak ceramika czy malowanie mebli.

Szkoła żukowska

Haft żukowski, jak wskazuje nazwa, wywodzi się z Żukowa. Został zapoczątkowany przez norbertanki sprowadzone około 1209 roku, które osiadły w klasztorze w Żukowie koło Gdańska. Zakonnice te zajmowały się między innymi haftami; do dziś w skarbcu poklasztornego kościoła zachowały się szaty liturgiczne i paramenty kościelne z wieku XVII i XVIII będące ich dziełem, kunsztownie haftowane nićmi złotymi, srebrnymi, jedwabiem na aksamicie i adamaszku. U norbertanek, prowadzących szkołę dziewcząt, haftu uczyły się również panny z dwóch szlacheckich i domów gdańskich patrycjuszy. Dopiero po kasacie klasztoru przez władze pruskie w 1834 roku uczennicami sióstr, pozostawionych na dożywociu, stały się dziewczyny z ludu. Jedwab był dla nich zbyt drogi, więc zaczęły haftować na swojskim płótnie lnianym i nićmi barwionymi domowym sposobem.

Szkoła pucka

Ta szkoła sięga tradycjami, podobnie jak szkoła żukowska, w minione stulecia. Haft na Pobrzeżu Kaszubskim zapoczątkowały cysterki z Żarnowca. Zakonnice prowadziły przy klasztorze szkołę dla panien z możnych domów między innymi ucząc haftu. Później, po roku 1589, aż do kasaty klasztoru przez władze pruskie, ich dzieła kontynuowały bernardynki, które przejęły klasztor. W hafcie puckim przeważają kolory niebieskie, również w odcinku granatu. Wyróżniającymi szkołę pucką motywami, nie spotykanymi w innych haftach są: sieci,

Ciekawostki